Η παρούσα διδακτορική διατριβή επιχειρεί να διερευνήσει τη θέση του κανονικού δικαίου του γάμου και του μυστηρίου του γάμου εν γένει, στον σύγχρονο κόσμο, με βάση τα σύγχρονα κοινωνικά και φιλοσοφικά δεδομένα. Προσεγγίζεται αρχικά η βιβλική ανθρωπολογία στα θέματα των σχέσεων των δύο φύλων από την οπτική γωνία της πατερικής ερμηνευτικής παράδοσης, που περιβάλλει την διήγηση της δημιουργίας και της πτώσης του προπατορικού ζεύγους. Στη συνέχεια, μέσα από την διερεύνηση της θεολογίας της Καινής Διαθήκης αλλά και της λειτουργικής παράδοσης που περιβάλλει το μυστήριο του γάμου, επιχειρείται η παρουσίαση της διαχρονικής θεολογικής παράδοσης της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας που περιβάλλει το μεγάλο αυτό εκκλησιαστικό μυστήριο. Μέσα από την αντιπαραβολή της ορθόδοξης λειτουργικής και ευρύτερης θεολογικής παράδοσης της Ανατολής στα θέματα του γάμου, με την λατινική σχολαστική θεολογία και την φιλοσοφική παράδοση της νεωτερικής εποχής που εδράζεται σε αυτήν, διερευνάται η έννοια της «εκκοσμίκευσης» εξ απόψεως θεολογικής. Μέσα από την αντιπαραβολή της ιστορικής πορείας των δύο θεολογικών παραδόσεων, διαπιστώνεται ότι η δεύτερη εκφράζει μια προϊούσα εκκοσμίκευση της θεολογικής σκέψης, με ότι αυτό συνεπάγεται για την εκκλησιαστική ζωή. Στη συνέχεια αναζητούνται οι βασικές αρχές της χριστιανικής ηθικής σε θέματα που αφορούν τον γάμο και τις σχέσεις των φύλων. Αναζητούνται τα αίτια της κρίσης που διέρχεται ο πανανθρώπινος αυτός θεσμός και η σχέση τους με το φαινόμενο της εκκοσμίκευσης. Μέσα από την αντιπαραβολή της στάσης της διαχρονικής ζώσας ορθόδοξης θεολογικής παράδοσης επί των ζητημάτων αυτών με την αντίστοιχη, συχνά άκαμπτη και αδιέξοδη, στάση των θεολογικών παραδόσεων του δυτικού χριστιανισμού, αναζητείται ο ρόλος της ορθόδοξης θεολογίας και η θέση του μυστηρίου του γάμου στη σύγχρονη «μετανεωτερική» κοινωνία. Το τελευταίο μέρος της διατριβής εστιάζει σε θέματα που αφορούν το κανονικό δίκαιο του γάμου. Τίθεται το ερώτημα της θέσης του κανονικού δικαίου του γάμου στη σύγχρονη διεθνή κοινωνική και νομική πραγματικότητα. Διερευνούνται επίσης επιμέρους σύγχρονες προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει το κανονικό δίκαιο του γάμου, όπως ο θεσμός του πολιτικού γάμου, το ζήτημα των «μεικτών» γάμων, καθώς και το ζήτημα του δευτέρου γάμου των κληρικών, αλλά και στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει το κανονικό δίκαιο του γάμου εν σχέσει με τη λύση του γάμου και τη σύναψη νέου γάμου.

The present thesis attempts to locate the position of the canon law of marriage and the sacrament of marriage in general, in the contemporary world, given the current social and philosophical setting. At first, the biblical anthropology regarding the relations of the two sexes is approached from the perspective of patristic hermeneutic tradition, surrounding the story of the creation and fall of the first couple. Then, by analysing the theology of the New Testament and the liturgical tradition surrounding the sacrament of marriage, an attempt is made to present the theological tradition of the Eastern Orthodox Church in relation to this great ecclesiastical sacrament. By comparing the orthodox liturgical and wider theological tradition on the subject of marriage, to the Latin scholastic theology and the consequent modern era philosophical tradition, the concept of “secularisation” is approached from a theological perspective. The comparison of the history of the two traditions leads to the conclusion that the later tradition expresses an evolving secularisation of theological thought, with the expected consequences on church life. Furthermore, the thesis explores the basic principles of Christian ethics in relation to the subject of marriage and the relations of the two sexes. The thesis seeks the reasons behind the crisis which the universal institution of marriage is undergoing and the connection between those reasons and the phenomenon of secularisation. Comparing the positions taken by the intertemporal living orthodox tradition regarding these matters, to the corresponding positions of the theological traditions of western Christianity, which often prove to be harsh and lead to a standstill, the thesis explores the role of orthodox theology and the sacrament of marriage in the contemporary “post-modern” society. The last part of the thesis focuses on matters relating to the canon law of marriage. The thesis explores the question of the position of the canon law of marriage in the contemporary social and legal reality. It further explores specific contemporary challenges to the canon law of marriage, such as the institution of civil marriage, the issue of “mixed” marriages, as well as the issue of the second marriage of clergymen and the challenges relating to the dissolution of marriage and the entrance into a new marriage.