Σκοπός της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι η διερεύνηση των δεσμών μεταξύ της πρακτικής φιλοσοφίας του Αριστοτέλη και των πεδίων άσκησης δημόσιας διοίκησης και διαμόρφωσης δημόσιας πολιτικής. Η πρακτική φιλοσοφία είναι ένας όρος που υποδηλοί ότι η έμφαση στη φιλοσοφία πρέπει να εναποτίθεται στις αξίες και τις στάσεις της ζωής, καθώς και στους κανόνες της συμπεριφοράς. Η πρακτική φιλοσοφία, ένας γνωστικός χώρος ο οποίος επαρκώς αναγνωρίστηκε από τον Σταγειρίτη, συνδέεται άμεσα με τις δύο κύριες διαστάσεις της ανθρώπινης συλλογικής δράσης, ήτοι την ηθική και την πολιτική. Στην πραγματικότητα, τα συναφή συγγράμματα του Αριστοτέλη συνθέτουν μια πραγματεία για τη σχέση μεταξύ ηθικής και πολιτικής σε μια οργανωμένη κοινωνία, μια πραγματεία που εστιάζει στον τρόπο με τον οποίο πρέπει οι άνθρωποι να κυβερνούν ή να κυβερνώνται. Eν άλλοις, στον τρόπο με τον οποίο πρέπει η δημόσια διοίκηση να ασκείται και η δημόσια πολιτική να υλοποιείται.

Το αριστοτέλειο ηθικό και πολιτικό σύστημα φιλοσοφίας περικλείει σχεδόν κάθε άποψη για κάθε ξεχωριστό πεδίο ορισμού της δημόσιας διοίκησης και της δημόσιας πολιτικής, όπως είναι ο λόγος και τα λογικά επιχειρήματα, η εφαρμοσμένη ηθική, ο νόμος, η πολιτική σκοπιμότητα ή, ακόμα, και η πολιτική επιδεξιότητα. Ο χρόνος που παρήλθε από την εποχή κατά την οποία ο μεγάλος στοχαστής διατύπωσε την ηθική και πολιτική θεωρία του, ως συνδέεται με τον διεπιστημονικό χαρακτήρα της διατριβής, ήγειρε, κατά τη διαδικασία εκπόνησής της, μεθοδολογικά ερωτήματα τα οποία απαντήθηκαν αφού λήφθηκαν υπόψη, μεταξύ άλλων, τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της κλασσικής αθηναϊκής πόλης-κράτους.

Χωρίς να επιδιώκει τη διατύπωση μιας νέας θεώρησης του έργου του Αριστοτέλη, αυτή η διατριβή, από ένα σημείο θέασης, συζητά πώς η σκέψη του φιλοσόφου προς την ηθική και την πολιτική θα μπορούσε να παράσχει στους ενασχολουμένους με τη δημόσια διοίκηση διορατικότητα όποτε έρχονται αντιμέτωποι με καταστάσεις που εμπλέκουν αξίες και αρχές όχι μόνο συμβατές, αλλά και αντικρουόμενες μεταξύ τους. Από την άλλη πλευρά, η αριστοτέλεια θεωρία προσδίδει σημασία στις καθημερινές συνήθεις πράξεις της συλλογικής ζωής, οι οποίες καθιστούν πολύτιμη την ενασχόληση με την άσκηση διοίκησης και την εφαρμογή πολιτικής. Σύμφωνα με τις θέσεις του Αριστοτέλη, η ηθική αποτελεί προϋπόθεση της πολιτικής. Όπως έκανε και ο ίδιος ο Αριστοτέλης, προσεγγίζοντας κατά τρόπο πρακτικό τις φιλοσοφικές του απόψεις, μας επιτρέπεται να διερωτηθούμε κατά πόσο τα θέματα που εκλαμβάνουμε ότι έχουν μεγάλη σημασία είναι όντως σημαντικά, αλλά και να γνωρίσουμε νέες προοπτικές στην επιδίωξη της ευημερίας και της ευζωίας.

Η διατριβή ήταν επί τούτου προσανατολισμένη για να απολήξει σε πρωτότυπα ή ακραιφνή και ουσιαστικά συμπεράσματα. Η τελολογία, μια έννοια που προέρχεται από το όλο φιλοσοφικό σύστημα του Αριστοτέλη, αναδεικνύεται ως το βασικό θέμα κατά την ανάλυση ή τη μελέτη της δημόσιας διοίκησης και της δημόσιας πολιτικής. Τα δύο πεδία, στον πραγματικό κόσμο, πρέπει να κατευθύνονται προς ένα τέλος, την εκπλήρωση της ευδαιμονίας, την καλή ζωή. Ταυτόχρονα, η αξιοποίηση της θεωρίας του Αριστοτέλη θα μπορούσε να αποβεί πολύ χρήσιμη για τη διδασκαλία της δημόσιας διοίκησης και της δημόσιας πολιτικής στον ακαδημαϊκό χώρο, τόσο ως εγχειρίδιο όρων και εννοιών, όσο και ως συμπληρωματικό υλικό για περαιτέρω εις βάθος μελέτη. Αξίζει, εν προκειμένω, να υποδειχθεί ότι ο Έλληνας φιλόσοφος ήταν ο πρώτος που καθόρισε και αποσαφήνισε τις αρχές και τα πρότυπα επί των οποίων ερείδεται η δομή και η λειτουργία της δημόσιας διοίκησης και της δημόσιας πολιτικής στον σύγχρονο κόσμο.

The aim of this doctoral dissertation is to explore the links between Aristotle’s practical philosophy and the fields of exercising public administration and shaping public policy. Practical philosophy is a term that implies that the emphasis on philosophy should be placed on the values and attitudes of life, as well as on norms of behaviour. Practical philosophy, a cognitive area sufficiently identified by the Stagirite, is directly linked to the two main dimensions of human collective action, namely ethics and politics. In fact, Aristotle’s relevant writings consists a treatise on the relationship between ethics and politics of an organized society, which focused on how people should govern or should be governed. In other words, how public administration should be exercised and how public policy should be implemented.

The Aristotelian moral and political system of philosophy encompasses almost every single view of any distinct domain of public administration and public policy, such as reason and rational argument, applied ethics, law, political expediency or even political dexterity. The time elapsed since the great thinker articulated his moral and political theory, as related to the interdisciplinary character of this dissertation, raised, in the process of its preparation, methodological questions which were answered after taking into account, inter alia, the key features of the classical Athenian city-state.

From a point of view, this dissertation discusses how Aristotle’s thought on ethics and politics can provide public administrators with insight when faced with situations that involve not only reconcilable but also conflicting values and principles. On the other hand, Aristotelian theory recognises the importance to the daily routines of collective life, which makes the practicing of public administration and policy a valuable engagement. In accordance to Aristotle’s ideas, ethics is a precondition of politics. As Aristotle himself did, by taking a practical approach of his philosophical views, we are allowed to explore whether issues we claim are of great importance are actually important, as well as to reach new perspectives in pursuing prosperity and well-being.

The dissertation was purposely oriented to come up with original or genuine and meaningful conclusions. Teleology, a concept derived from the entire philosophical system of Aristotle, emerges as the core topic in the analysis and study of public administration and public policy. These two fields, in real life, are directed to a single end, the fulfilment of eudemonia, the good life. At the same time, the use of Aristotle’s theory could be very helpful when teaching public administration and public policy in academia, both as a primer of terms and concepts and as a supplementary material for further in-depth study. It is, however, necessary to point out that the Greek philosopher was the first to define and clarify the principles and standards underlying the structure and functioning of public administration and public policy in the contemporary world.