Η διαδικασία επιλογής των καλύτερων αθλητών και η συμπερίληψή τους στην κατηγορία των Διεθνών στα ομαδικά αθλήματα σε αναπτυξιακή ηλικία αποτελεί μια διαδικασία περίπλοκη. Στην αναπτυξιακή φάση, οι ορμονικές αλλαγές που επιδρούν στα φυσιολογικά χαρακτηριστικά των αθλητών, συμπεριλαμβανομένων των καλαθοσφαιριστών, είναι τόσο έντονες που συχνά επηρεάζουν την απόδοση με αποτέλεσμα προπονητές και γυμναστές να καταλήγουν σε λανθασμένες επιλογές ως προς την επιλογή των Διεθνών αυτών των ηλικιών. Το φαινόμενο αυτό είναι ιδιαίτερα έντονο και στο άθλημα της καλαθόσφαιρας. Για τον λόγο αυτό, κρίνεται απαραίτητη η μελέτη και η αποσαφήνιση των παραγόντων αυτών που επηρεάζουν τα φυσιολογικά χαρακτηριστικά και την απόδοση των νεαρών καλαθοσφαιριστών/στριων με απώτερο στόχο την ορθότερη διαδικασία επιλογής των διεθνών αθλητών στον άθλημα της καλαθόσφαιρας.

Σκοπό της παρούσας διατριβής αποτέλεσε: (α) η σύγκριση όλων των σωματομετρικών, φυσιολογικών και τεχνικών χαρακτηριστικών Κυπρίων καλαθοσφαιριστών/τριών ηλικίας 14-16 ετών και η πιθανή συσχέτιση μεταξύ των παραμέτρων αυτών και της απόδοσης τους ως προς την επιλογή Διεθνών ή όχι και ως προς την αγωνιστική τους θέση, (β) ανάλυση και συσχέτιση παραμέτρων φυσικής κατάστασης, τεχνικής κατάρτισης και ανθρωπομετρικών χαρακτηριστικών βάση του τριμήνου γέννησης και ελέγχου της επίδρασης του Φαινομένου Σχετικής Ηλικίας (RAE) ως προς την επιλογή των καλαθοσφαιριστών/τριών στην Εθνική ομάδα και (γ) ανάλυση στοχευμένων γονιδιακών τόπων σε σχέση με την απόδοση των καλαθοσφαιριστών/τριών στις δοκιμασίες και ως προς την επιλογή τους στην Εθνική ομάδα.

Για να επιτευχθούν οι παραπάνω στόχοι, αξιολογήθηκαν 327 έφηβοι καλαθοσφαιριστές και 153 καλαθοσφαιρίστριες (Διεθνής και μη) ηλικίας 14-16 ετών σε παραμέτρους της φυσικής κατάστασης, των σωματομετρικών τους χαρακτηριστικών καθώς και σε εξειδικευμένες δοκιμασίες τεχνικής. Επιπλέον, επιτεύχθηκε ανάλυση γενετικού υλικού σε 88 εξ αυτών των αθλητών και αναλύθηκαν συγκεκριμένοι πολυμορφισμοί στα 4 επικρατέστερα γονίδια δύναμης με βάση την βιβλιογραφία.

Η ανάλυση των δεδομένων συσχετισμού μεταξύ ανθρωπομετρικών χαρακτηριστικών και τεχνικής κατάρτισης σε όλες τις αγωνιστικές θέσεις δεν παρουσίασε στατιστικά σημαντικές διαφορές όσον αφορά στον πληθυσμό των Διεθνών καλαθοσφαιριστών/τριών σε σχέση με τους Μη Διεθνείς. Εντούτοις για αρκετές από τις παραμέτρους στις οποίες αξιολογήθηκαν οι αθλητές παρατηρήθηκε μια τάση καλύτερων επιδόσεων στους Διεθνείς καλαθοσφαιριστές σε σχέση με τους μη Διεθνείς. Στις δοκιμασίες φυσικής κατάστασης δεν υπήρξαν σημαντικές διαφορές μεταξύ Διεθνών και μη Διεθνών. Η μόνη σημαντική διαφορά που διαφάνηκε από την ανάλυση αφορούσε τις έφηβες καλαθοσφαιρίστριες, όπου όσο καλύτερη επίδοση παρουσίασαν στην δοκιμασία τεχνική ντρίπλας τόσο μεγαλύτερες οι πιθανότητες ένταξής τους στην Εθνική ομάδα (p<0,001). Τα αποτελέσματα αυτά έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον μιας και αντιτίθεται στην αρχική μας υπόθεση που στηριζόταν στο γεγονός ότι θα περιμέναμε ισχυρές διαφορές στα χαρακτηριστικά μεταξύ αυτών των δύο ομάδων.

Όσον αφορά το Φαινόμενο Σχετικής Ηλικίας η παρούσα μελέτη έδειξε πως το τρίμηνο γέννησης των Κυπρίων καλαθοσφαιριστών/τριών δεν προσδίδει κάποιο πλεονέκτημα απόδοσης και συμμετοχής των παιχτών που έχουν γεννηθεί το 1ο και 2 ο τρίμηνο του έτους. Επίσης, δεν παρατηρείται χαμηλότερη εκπροσώπηση των νεαρότερων παιχτών στην Εθνική ομάδα και άρα το φαινόμενο δεν επηρεάζει την επιλογή των αθλητών ως διεθνείς. Τέλος, η ανάλυση του γονοτύπου των αθλητών έδειξε πως οι πολυμορφισμοί ACE I/D (rs4646994) και NOS3 -796T/C (rs2070744), συσχετίζονται με συγκεκριμένες επιδόσεις δύναμης στις οποίες υποβλήθηκαν οι υπό μελέτη αθλητές.

Εν κατακλείδι, η ανάλυση όλων των πιο πάνω παραμέτρων όσον αφορά τον πληθυσμό που αξιολογήθηκε στην παρούσα μελέτη (ανθρωπομετρικά και φυσιολογικά χαρακτηριστικά, τεχνική κατάρτιση, τρίμηνο γέννησης και γονότυπος αθλητών) ανέδειξε τους παράγοντες που είναι πιο πληροφοριακοί στον πληθυσμό μας, ώστε να μπορέσουμε να διακρίνουμε ένα καλαθοσφαιριστή σε Διεθνή ή όχι. Εντούτοις, η εκτενής ανάλυση των δεδομένων, δεν μας επιτρέπει την δυνατότητα δημιουργίας «προφίλ επιλογής» εφήβων Διεθνών καλαθοσφαιριστών/τριών και αναδεικνύει το γεγονός που συζητείται και στη βιβλιογραφία πως για να φτάσει κάποιος στην επιτυχία κυρίως σε ομαδικό άθλημα και στην αναπτυξιακή φάση των αθλητών οι λόγοι είναι πολυδιάστατοι και δύσκολο να εντοπιστούν με ακρίβεια.